ქართული OK! Movement-ისა და MOVEMENT EDU-ს თანადამფუძნებელს, ჟურნალისტ ანანო ბაკურაძეს მოძრაობის თეატრში შეხვდა. ანანო გვესაუბრა „კოვიდ“-კრიზისის მსოფლიო კინემატოგრაფიაზე გავლენის შესახებ, ქართული კინოს შესაძლებლობებსა და პრობლემებზე, და ჩვენს მკითხველს სიამოვნებით გაუზიარა „კოვიდ“-რეჟიმის დროს გამოთავისუფლებული დროის კინოთი სასიამოვნოდ შევსების თავისებური დამოკიდებულება, რომლის მთავარი გმირები ანანოს საყვარელი რეჟისორები არიან.

ანანო, თქვენი აზრით, როგორი გავლენა მოახდინა მსოფლიო „კოვიდ“-კრიზისმა კინემატოგრაფზე?

ამ კრიზისმა ყველაფერზე იქონია გავლენა და, ამ მხრივ, არც კინოა გამონაკლისი. მაგალითად, კანის კინოფესტივალი, სადაც უკვე ათი წელია ვმუშაობ, წელს პირველად არ ჩატარდა. საკმაოდ გვიან გავიგეთ ამის შესახებ, ბოლომდე ცდილობდნენ, გადაევადებინათ გაუქმების შესახებ გამოცხადება. ფილმები, რომელიც კანის კინოფესტივალზე ხვდება, მთელი წლის განმავლობაში ტრიალებს მსოფლიო კინოეკრანებზე. ასევე, საკონკურსო ფილმების გარდა, იქ არის კინობაზარი, რომელიც კინოინდუსტრიის უდიდესი მოვლენაა და შესაბამისად, კანის კინოფესტივალის არჩატარება მრავალმილიონიან ზარალს უდრის მსოფლიო კინოინდუსტრიაში.

დისტანციისა და რეგულაციების დაცვით ჩატარდა ვენეციის კინოფესტივალი, სადაც შეზღუდული რაოდენობით მოხდა უცხოელი ჟურნალისტების დაშვება. ახლახან მოგვივიდა ბერლინალედან მოწვევა, მაგრამ, ცხადია, ბოლომდე არ ვარ დარწმუნებული, რომ ჩატარდება. ვერც გეგმებს ვაწყობ. „ოსკარის“ დაჯილდოების ცერემონიალიც გადაიდო.

რაც შეეხება საქართველოს, თავადაც ხედავთ, რამდენიმე თვეა, რაც დაკეტილია კინოთეატრები და თეატრები, ფაქტობრივად, არანაირი შესაძლებლობა არ გვაქვს იმისა, რომ თუნდაც ძველი ფილმები ვნახოთ მონატრებულ კინოდარბაზებში, მიუხედავად იმისა, რომ კინოც და თეატრიც სწორედ ის ადგილია, სადაც მარტივადაა შესაძლებელი რეგულაციების დაცვა. ჩემი აზრით, ჩვენს ქვეყანაში კულტურის პოლიტიკა საერთოდ არ არსებობს. ახლაც არასწორი მიდგომა მგონია, კინოს ამდენი ხნით დახურვა. რაც პანდემია დაიწყო, ადამიანების მთავარ თავშესაფრად ხელოვნება იქცა. როდესაც ყველაზე მეტად გვიჭირს სულიერად, ეს ისედაც ასეა ხოლმე, გეზს ხელოვნებისკენ ვიღებთ. ფაქტია, უამრავმა ადამიანმა გახსნა „ნეტფლიქსის“ ანგარიში და სხვადასხვა მეკობრულ ვებგვერდს მიაშურეს. ამით იმის თქმა მინდა, რომ კინოს მნიშვნელოვანი ადგილი აქვს ჩვენს ცხოვრებაში.

რამდენად მნიშვნელოვანი იქნებოდა ჩვენთვის კანის წლევანდელი ფესტივალი?

წელს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო, რადგან კანის შესარჩევ სიაში ქართველი რეჟისორის, დეა კულუმბეგაშვილის ფილმი – „დასაწყისი“ მოხვდა. ძალიან დიდი მოვლენაა ის, რომ ქართველი ქალი რეჟისორის ნამუშევარი კანის კინოფესტივალის საკონკურსო პროგრამაშია, თუმცა რომელ სექციაში მოხვდა, ეს არ ვიცით. ამიტომ ჩვენთვის ორმაგად გულდასაწყვეტია, რომ წელს ფესტივალი არ ჩატარდა. სამაგიეროდ, კინოფესტივალმა, წლევანდელი ჩავარდნის სანაცვლოდ, ასეთ გზას მიმართა: გამოაქვეყნა მათ მიერ საფესტივალოდ შერჩეული ფილმების სია. იმის გათვალისწინებით, რომ კანი კინოინდუსტრიის უმაღლესი საფეხურია, ფესტივალმა ამ ნაბიჯით შერჩეულ ფილმებს საშუალება მისცა სხვა მსოფლიო კინოეკრანებზე ემოგზაურათ. ამის შემდეგ მოხდა რამდენიმე დიდი ფესტივალის გაერთიანება, რომელთაც კანის ფილმებს დაუთმეს ეკრანი. მაგალითად, დეას ფილმმა „დასაწყისი“ სან-სებასტიანზე ოთხი ჯილდო აიღო, რაც ძალიან დიდი გამარჯვებაა.

ანანო, როგორ შეაფასებთ თანამედროვე ქართულ კინემატოგრაფს? რაში ხედავთ ჩვენს უპირატესობებს და პრობლემებს?

საქართველოში გვყავს კინოს დიდი პროფესიონალები − რეჟისორები, კინომხატვრები, ოპერატორები... მაგრამ გარდა ამისა, კინოს ბიუჯეტი და ხელშეწყობა სჭირდება, რათა ნიჭიერმა ადამიანებმა თავიანთი იდეები განახორციელონ. მიზერული დაფინანსებით კინოს გადაღება რთულია. უმნიშვნელოვანესია სახელმწიფოს მხრიდან ხელშეწყობა. დაფინანსების უამრავი ფორმა და წყარო შეიძლება გამოიძებნოს ამისათვის. ჩვენთან მხოლოდ კინოცენტრის დაფინანსება არსებობს და ისიც კინოსთვის მცირედია. თუმცა, კინოსფეროს პროფესიონალები მაინც ახერხებენ ამას კინოს სიყვარულის ხარჯზე. ფაქტობრივად, მხოლოდ ენთუზიაზმის საფუძველზე ფუნქციონირებს ეს სფერო ჩვენთან, ხშირ შემთხვევაში, საკმაოდ დიდი წარმატებით და ეს წარმატება ამ ხალხის დამსახურებაა და არა სახელმწიფოსი. ძირითადად, გვაქვს ქართულ-უცხოური პროექტები, კოპროდუქციები უცხოური დაფინანსებით. ასევე ძალიან მაწუხებს ის, რომ არ გვაქვს ნორმალური კინოსკოლა.

ბოლო პერიოდში საკმაოდ პოპულარული გახდა სოციალური თემების წამოწევა მსოფლიო კინოფესტივალებსა და დაჯილდოებებზე, რასიზმის, ფემინიზმის და ა.შ. მიმართულებებით. როგორ ფიქრობთ, შეიძლება ამას ქმედითი ნაბიჯები მოყვეს?

რა თქმა უნდა, უკვე მოყვა კიდეც დიდი შედეგები. თუმცა, არის მეორე, უკიდურესი მხარეც. რამდენიმე თვის წინ „ოსკარზე“, ჩემი აზრით, უსარგებლო პოლიტ-კორექტულობა შემოიტანეს. მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ფილმში წინასწარ განსაზღვრული პროცენტული რაოდენობით იყოს წარმოდგენილი ქალი, სექსუალური თუ ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი, ფერადკანიანი, და ა.შ. არ ვიცი, როგორ აპირებენ, რომ ეს გაზომონ, მაგრამ ასეთი კვოტირება კინოში, რომელიც თავისი არსით თავისუფალი ფენომენია, ზედმეტად მიმაჩნია. სხვა დატვირთვა აქვს ამ თემების წამოწევას უშუალოდ კინოში. კენ ლოუჩი რომ არ ყოფილიყო, ასე კარგად ვერ დავინახავდით, რა სოციალური მდგომარეობაა ინგლისში. ასევე, სხვა რეჟისორებიც თავისი ქვეყნისა და სოციუმის ამბავს ყვებიან. ძალიან მნიშვნელოვანია, საავტორო კინო იყოს იმ საზოგადოების სარკე, რომელზეც ის გვიამბობს.

ევროპულ კინოში რამდენად შეინიშნება მსგავსი სოციალური სახის აქტივობები?

სხვათა შორის, როცა ბერლინალეზე აკრედიტაციის მისაღებად საბუთების შევსება ხდება, სქესის დაკონკრეტება არ არის აუცილებელი. არის სამი არჩევანი: „მდედრობითი“, „მამრობითი“ და „არ მსურს განვაცხადო“. ასეთი ნაბიჯები, რა თქმა უნდა, იწვევს გარკვეულ სასიკეთო ძვრებს საზოგადოებაში. ძალიან მნიშვნელოვანია ვილაპარაკოთ იმ მარგინალიზებული ჯგუფების შესახებ, რომლებსაც იმდენი ადგილი არ აქვთ საზოგადოებაში, როგორიც უმრავლესობას. კინო, რა თქმა უნდა, ემსახურება იმას, რომ სოციუმების რეალობა ასახოს და გამოიწვიოს საზოგადოებაში ცვლილებები. ხელოვნების საშუალებით, პრობლემებისა და რეალობის გამოვლენა განსხვავდება იმისგან, რაც „ოსკარის“ შემთხვევაში ხდება. ვფიქრობ, აქ, წაშლილია ზღვარი პოლიტკორეტულობასა და ადეკვატურობას შორის და ესეც თავისებური შეზღუდვაა.

კანი თავისუფალი ფესტივალია.

ბერლინი უფრო განსხვავებულია ამ მხრივ, რადგან გერმანიაში, ზოგადად, ბევრს ლაპარაკობენ ქალების, სექსუალური უმცირესობების უფლებებზე და დიდი ყურადღება ექცევა ამ თემებს. ეს დამოკიდებულება ბერლინალეზეც იგრძნობა, სადაც ბევრი ქალი რეჟისორია. კანშიც აღნიშნავენ, კონკრეტულ წელს რამდენი ქალი-რეჟისორია წარდგენილი, მაგრამ სქესის ნიშნით, მხოლოდ იმიტომ, რომ ქალია, მათი შერჩევა არ ხდება.

როგორ ფიქრობთ, კრიზისი იქონიებს სამომავლო გავლენას მსოფლიო კინოზე?

იცით, არ მგონია, რადგან კინოს ადგილი ყოველთვის არის ადამიანების ცხოვრებაში. კინო ყოველთვის მნიშვნელოვანია და მგონია, რომ რაც უნდა მოხდეს მსოფლიოში, კინო მაინც იარსებებს. ჩვენთან ამ მხრივ ისედაც დიდი კრიზისი იყო და პოსტ-„კოვიდურ“ რეჟიმშიც, სამწუხაროდ, ალბათ, ასე გაგრძელდება.

ანანო, როგორც თავად აღნიშნეთ, მოცემულ განსაკუთრებულ პირობებში ადამიანებს ბევრი დრო აქვთ, კარგი კინო ნახონ. რომელი ფილმების ნახვას ურჩევდით ჩვენს მკითხველს?

ყველას იმას ვურჩევ, რასაც თავად ვაკეთებ ამ პერიოდში. კონკრეტულ რეჟისორს ავირჩევ ხოლმე და მის რამდენიმე ფილმს ვნახულობ − ძველებს, ახლებს. მაგალითად, პედრო ალმოდოვარის ადრეული ფილმებიდან ბოლომდე, ახლების ჩათვლით. მგონია, რომ ეს უფრო საინტერესო დამოკიდებულებაა, ვიდრე კონკრეტული ფილმების რჩევა. შემიძლია გირჩიოთ ჩემი საყვარელი რეჟისორები: ერიკ რომერი, ჯიმ ჯარმუში, პედრო ალმოდოვარი, რომლის ფილმები არა მხოლოდ შინაარსით არის დატვირთული და საინტერესო, არამედ ესთეტიკის განსაკუთრებული ნიმუშებია. ასევე, კვენტინ ტარანტინო, რომლის ადრეული ფილმები მართლა საუკეთესოა და ბოლო ნამუშევარიც − „ერთხელ ჰოლივუდში“ ძალიან კარგი ფილმია. ბოლო დროს ვნახე ფრანსუა ტრიუფო, კენ ლოუჩი, რუმინელი რეჟისორი კრისტიან მუნჯუ, ბელგიელი ძმები – ჟან-პიერ და ლუკ დარდენები, რომელთა ძველი ფილმებიც ძალიან კარგია და ახალი ფილმი − „ახალგაზრდა აჰმედი“, ასევე ძალიან მომეწონა. ქართველი რეჟისორებიდან ძალიან მიყვარს ქეთი მაჭავარიანი და განსაკუთრებით მისი ფილმი − „მარილივით თეთრი“.